Rękopisy kronik Galla Anonima, oryginał utworu „Mury” Jacka Kaczmarskiego, rękopisy Cypriana Kamila Norwida – to tylko niektóre ze zbiorów Biblioteki Narodowej, które od 21 maja można obejrzeć w zmodernizowanym i otwartym dla zwiedzających Pałacu Krasińskich w Warszawie.
"Po raz pierwszy w historii od 21 maja Pałac Rzeczypospolitej Biblioteki Narodowej będzie dostępny dla wszystkich zwiedzających przez sześć dni w tygodniu w godzinach od 11 do 19, z wyjątkiem wtorków. Wszyscy będą mogli zobaczyć ukryty wielki polski, warszawski skarb" – powiedział 20 maja 2024 r. dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej, podczas konferencji prasowej poprzedzającej otwarcie Pałacu Krasińskich.
Do tej pory pałac co do zasady był zamknięty dla zwiedzających. Otwierano go tylko przy wyjątkowych okazjach, np. na Imieniny Jana Kochanowskiego, czyli literacki piknik Biblioteki Narodowej. Teraz, gdy zakończyła się finansowana z Funduszy Norweskich i EOG modernizacja pałacu, można zobaczyć jego wnętrza i znajdującą się w nich wystawę stała. Wstęp na Wystawę jest bezpłatny.
Front Pałacu Krasińskich w Warszawie (źródło: Biblioteka Narodowa, fot. Paweł Morawiec)
Zobacz dzieła mistrzów
"Odzyskujemy tę część stolicy przy placu Krasińskich. Dla nas najważniejsze jest pokazanie największych skarbów polskiej i światowej literatury, muzyki i kultury" – zapewnił dyrektor Makowski.
W ramach wystawy w pałacu można zobaczyć bezcenne zabytki polskiego i światowego piśmiennictwa, takie jak Kazania świętokrzyskie, Psałterz floriański, Rocznik świętokrzyski dawny, rękopisy kronik Galla Anonima i Wincentego Kadłubka, a także średniowieczne i renesansowe dzieła iluminatorów europejskich, w tym słynna Sforziada.
Rękopis Ody do Młodości Adama Mickiewicza (źródło: profil Biblioteki Narodowej na FB)
Odrębne miejsce na wystawie stałej zajmą rękopisy literackie – jedyny autograf utworu Jana Kochanowskiego, „Balladyna” Juliusza Słowackiego, „Oda do młodości” Adama Mickiewicza oraz zbiory rękopisów Cypriana Kamila Norwida, Zbigniewa Herberta czy Czesława Miłosza.
Znajdą się na niej także zabytki kultury muzycznej, takie jak rękopisy Fryderyka Chopina i Henryka Mikołaja Góreckiego czy oryginały utworów „Małgośka” Agnieszki Osieckiej, „Mury” Jacka Kaczmarskiego oraz oryginalny zapis "Kołysanki" Krzysztofa Komedy Trzcińskiego z horroru Romana Polańskiego "Dziecko Rosemary".
"Jest tu niemal cała kolekcja dzieł Cypriana Kamila Norwida wraz z jego autorskimi ilustracjami. Tu widać, jak świetnym był rysownikiem i wybitnym malarzem" – opowiadał dziennikarzom dyrektor Biblioteki Narodowej.
W odnowionym pałacu będą odbywać się także wystawy czasowe. W czerwcu odbędzie się inauguracja wystawy poświęconej Czesławowi Miłoszowi, a w październiku - Zbigniewowi Herbertowi.
Rękopis wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (źródło: profil Biblioteki Narodowej na Facebooku)
Otwarcie Pałacu Krasińskich
Otwarciu Pałacu Krasińskich 21 maja towarzyszył plenerowy koncert, który wyreżyserował Krzysztof Materna. Na placu Krasińskich można było posłuchać m.in. utworu „Słowo”. Utwór ten skomponował Tadeusz Woźniak - specjalnie na otwarcie pałacu. Na scenie wystąpili Joanna Kulig, Jolanta Majchrzak, Justyna Schneider, Daniel Olbrychski, Marcin Przybylski, Olek Różanek, Tadeusz Woźniak, Zespół Rocka Progresywnego pod kierownictwem Marka Raduli oraz Sinfonia Varsovię pod batutą Wojciecha Michniewskiego.
Po zmroku fasada pałacu stała się tłem dla pokazu multimedialnego przygotowanego przez Melt Immersive, z muzyką Wojciecha Urbańskiego i udziałem Anny Dymnej, Jana Peszka oraz Wiktora Zborowskiego.
Oświetlona fasada Pałacu Krasińskich w dniu otwarcia (źródło: Biblioteka Narodowa, fot. Paweł Morawiec)
Pomogły Fundusze Norweskie i EOG
Pałac zmodernizowano i zaaranżowano jego wnętrza dzięki wsparciu z Funduszy Norweskich i EOG. Umowę o dofinansowanie podpisano w 2021 roku, a zwieńczeniem projektu było właśnie uroczyste otwarcie 21 maja 2024 roku. W ramach tego przedsięwzięcia przebudowano i odświeżono wnętrza pałacu. Wszystko po to żeby stworzyć przestrzeń wystawienniczą, która jest dzisiaj dostępna dla odwiedzających. Wartość projektu to prawie 25,5 mln zł, a dofinansowanie z Funduszy Norweskich i EOG wyniosło 15,11 mln zł.
Kilka lat wcześniej, w 2014 roku, Biblioteka Narodowa również skorzystała Funduszy Norweskich i EOG. Do 2017 roku trwała rewitalizacja i konserwacja Pałacu Krasińskich. Wyremontowano wtedy wszystkie elewacje pałacu, odrestaurowane zostały rzeźby zwieńczające tympanon od strony Placu Krasińskich, a także płaskorzeźby oraz sztukaterie na wszystkich fasadach. Wymienione zostały wszystkie okna i obróbki blacharskie oraz schody zewnętrzne od strony zachodniej, południowej i północnej. Wykonano przeszklenia arkad od strony ogrodu. Zainstalowano nowy, energooszczędny system iluminacji budynku. Zlikwidowano również bariery architektoniczne aby dostosować budynek do potrzeb osób niepełnosprawnych. Te prace otrzymały wsparcie z Funduszy Norweskich i EOG w wysokości 13,7 mln zł.
Uczestnicy koncertu na Placu Krasińskich w Warszawie (źródło: Biblioteka Narodowa, fot. Paweł Morawiec)
Poczuj historię
My mamy do Ciebie małą prośbę. Gdy już przyjedziesz zobaczyć odnowiony Pałac Krasińskich, zrób jedną rzecz. Stań w dowolnym miejscu, zamknij oczy i weź głęboki wdech i spróbuj poczuć zapach historii.
Będziesz w miejscu, które widziało już wszystko – potęgę, upadek i odrodzenie. W tej triadzie zawarta jest nie tylko historia pałacu, ale i historia naszego kraju.
Pałac został zbudowany dla Jana Dobrogosta Krasińskiego według projektu Tylmana z Gameren. Jak mówił na konferencji prasowej poprzedzającej otwarcie pałacu dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej, jest to według niektórych historyków sztuki jeden z najpiękniejszych pałaców na północ od Alp.
Jego pięknu trudno zaprzeczyć, ale największe wrażenie robi jego historia. Bawił się tutaj na balu karnawałowym sam August II Mocny. W 1765 roku kupiła go Komisja Skarbowa Koronna i od tej pory nosił nazwę Pałacu Rzeczypospolitej.
Pod zaborami najpierw był świadkiem grabieży ze strony wojska carskiego, a potem zorganizowano tu hańbiącą uroczystość składania podpisów wiernopoddańczych królowi pruskiemu. Potem był siedzibą urzędów Księstwa Warszawskiego, urzędów carskich, w czasie powstania styczniowego mieszkał tu naczelnik cywilny Królestwa Polskiego margrabia Aleksander Wielopolski.
W II Rzeczypospolitej swoją siedzibę miał tutaj Sąd Najwyższy. Podczas powstania warszawskiego budynek został zbombardowany, a po powstaniu całkowicie zniszczony przez oddziały Technische Nothilfe. Zniszczenia oszacowano na 85%. Po wojnie i po odbudowie Pałac został przekazany Bibliotece Narodowej.
Pałac Krasińskich - widok od tyłu (źródło: Biblioteka Narodowa, fot. Paweł Morawiec)
"Naród bez przeszłości, bez tradycji, bez kultury nie jest szanowany przez nikogo" – powiedział kiedyś Kardynał Stefan Wyszyński.
Jesteśmy dumni z tego, że Fundusze Norweskie i EOG pomogły otworzyć Pałac Krasińskich i udostępnić najcenniejsze zbiory polskiej kultury. Dziękujemy Bibliotece Narodowej za ten wspaniały projekt oraz Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wspólną pracę przy jego wdrażaniu. Dziękujemy też naszym partnerom z Norwegii, Islandii i Liechtensteinu za to, że wspólnie możemy dbać o materialne przejawy naszej polskiej kultury.